Eetgenot is geen kookboek, maar wel een boek over eten. Jacques Meerman schrijft, blogt en vertaalt over eten in het algemeen en over de geschiedenis daarvan. Hij werd onder andere bekend met zijn Kleine geschiedenis van de Nederlandse keuken en Mediterraneo.
Willen we, kunnen we en mogen we nog wel genieten van eten? Die vraag staat centraal. Verwacht geen neutraal boek. Jacques Meerman steekt zijn mening niet onder stoelen of banken in Eetgenot. De hoofdstukken behandelen vele facetten van Eetgenot; vegetarisme, de hongerwinter, kannibalisme, de opkomst van de voedselindustrie. De eenentwintig hoofdstukken zijn dan ook prima als aparte onderdelen te lezen.
Voor eten uit de fabriek heeft Jacques Meerman geen goed woord over. “Anonieme technici en fabrikanten die achter gesloten deuren en op basis van zo goedkoop mogelijke ingrediënten inferieure gerechten leveren waarop marketeers belachelijke plaatjes en praatjes kunnen afdrukken“.
De grote voedseltentoonstelling op het Amsterdamse Museumplein in 1887 stond volgens Jacques Meerman symbool voor het bondgenootschap tussen kookboekenschrijvers en de industrie. Dat was toen nog goed, want fabrieken werkten hygiënisch en waren betrouwbaar. Na de Tweede Wereldoorlog liep dat spaak. Vanuit de gedachte ‘nooit meer honger’ kochten fabrieken ingrediënten waar ze het goedkoopst waren en nam de verwerking een technische vlucht.
Meerman stak al in de voorgaande hoofdstukken zijn scepticisme (zo niet afkeer) van alles wat door voedingsmiddelenfabrikanten wordt gemaakt; dat kan nooit lekker zijn. En, zo betoogt Meerman, ook niet veilig. De aangehaalde schandalen in Eetgenot betreffen op een enkele uitzondering na allemaal vlees en vis gerelateerde zaken (gekke koeienziekte, varkenspest, Q-koorts, zalm van de firma Foppen).
Overigens kunnen topchefs evenmin goedkeuring wegdragen. “Een topkok is tegenwoordig een roemrijke BNer … De chef schrijft voor wat die gasten lekker moeten vinden, en zij betalen daar royaal voor.” Net als veganisten, die krijgen er ook van langs. Vegan word je niet om van voedsel te genieten maar vanwege gezondheid of dierenwelzijn. Veganisten laten, volgens Meerman, met zeer veel gemak chemie in hun leven toe (nepleer, vleesvervangers en B12 pillen). Zelf is hij overigens een fervent vleeseter zo geeft hij toe.
De industrie steekt massaal geld in voedingsonderzoek waardoor dat nooit onafhankelijk kan zijn. De Europese voedselautoriteit (EFSA) is ook niet onafhankelijk genoeg, alhoewel daar wel een verbetering gaande is.
Bij mij als lezer ontstaat niet echt een beeld dat Eetgenot een hoopvol en opgewekt boek is, zoals de achterflap belooft. Ik vroeg me zelfs af of eetgenot niet als een luxe moet worden gezien. Het feit dat wij daar zó over kunnen klagen zegt veel over de algemene voedingstoestand in Nederland (of meer algemeen: in het bevoorrechte deel van deze wereld).
Wat te doen? Trek je niet te veel aan van alles wat gezegd en beweerd wordt (niet van aanprijzingen door fabrikanten maar evenmin door boude beweringen van anderen). Gebruik je gezonde verstand. Geniet van je eten en drinken, of dat nu zelfgemaakt of zelfgekocht is en zondig met mate.
Disclaimer: uw recensent is werkzaam in de voedingsmiddelenindustrie, is daarmee niet geheel onpartijdig en evenmin vrij van een mening.
Eetgenot, over voedselproductie en lekker eten – Jacques Meerman – uitgever Noordboek – ISBN 9789056158989 – €22,50